Menide, yani ejakülatta hiç sperm hücresinin olmamasına azoospermi adı verilir. Bu durum erkeğin cinsel fonksiyonlarında hiç bir eksiklik olmadan sadece laboratuvar tetkikinde bir bulgu olarak karşılaşılabilir. Bir çok insan için de zaten durum böyledir. Sperm tahlilinde bu tanı konur.
İki ana grupta incelenir:
1. Ya sperm hücrelerinin yapımında sorun yoktur, ama meninin içine taşınmasında bir aksaklık vardır. yani bir tıkanıklık sorunu vardır. Bu gruba obstrüktif azoospermi denir.
2. Ya da sperm hücreleri hiç yapılamıyordur. Buna da tıkanıklıka ilgisi olmayan anlamına non-obstrüktif azoospermi denir.
Tıkanıklık nedeniyle azoospermi varsa kanal açıcı ameliyatlar işe yarayabilir. Tüp-bebek tedavisi diğer alternatiftir ve bu durumdaki bir çok erkek için bir umut kapısı olmaktadır. Ameliyatla testislerden daha yapım aşamasında olgunlaşmamış sperm hücreleri (Round spermatidler) bile kullanılabilir. Bugünkü tıbbi imkanlar ile ROSİ ismi verilen bir yöntem ile olgun sperm hücresi bulamadığımız baba adaylarına %10'luk bir ihtimalle gebelik şansı sunabiliyoruz.
Ancak, hiç hücre bulunamadığında, ya da elde edilebilen round spermatidlerle de gebelik elde edilemezse maalesef yapılabilecek bir şey kalmamaktadır. *
Daha doğrusu şimdiki tıbbî bilgi ve teknoloji ile yapılabilecek bir şey yoktur demek lâzım. Çünkü kök hücrelerinden gerek yumurta gerek sperm üretebilmek için çalışmalar devam ediyor. Bilmem bizim hekimliğimiz bitmeden kullanılabilir hale gelebilecek mi?
Neyse, bugünün hastası, bugünün hekimleriyle ve bugünün tedavi yöntemleriyle yetinmek durumunda. Hangi durumlarda hangi yöntemin kullanılmasının uygun olacağı hastanın durumuna göre hekimin yönlendirilmesi ile kararlaştırılır.
Bazı durumlarda sonuç alınmasının imkânsız olduğu önceden belirlenebilir. Ama bu belirleme işleminin maliyeti yöntemi denemekten çok da ekonomik olmamaktadır. Tabi bu hesaplamayı yaparken "bir tetkik" ile "bir tüp-bebek denemesini" değil, "kaç testten sonra" "kaç gereksiz olacağı kesin tüp-bebek uygulamasını" engelleyebiliriz, onu kıyaslamak gerekiyor...
*Umut kapısını tamamen kapatmak ağır bir sorumluluk. Bu yüzden, tıbbi tedavilerle sperm gelişimini desteklemek, tekrar denemeler yapmak düşünülebilir. Ama, umudun sıfıra yakın olduğu böyle durumlarda, kendisinden başka kimsenin bilmediği(!) yöntemlerle, bilimden uzak, umut tacirliği yapan kişilere esir olmamaya da dikkat etmek gereklidir.